زغال سنگ :

زغال سنگ نام کانی سیاه رنگی است که از پسماند مواد گیاهی دوران‌های قدیم (میلیونهاسال پیش) زمین شناختی تشکیل شده است و به عنوان سوخت و نیز ماده اولیه برخی صنایع شیمیایی برای تولید گاز، کک، روغن، قطران و غیره استفاده می‌شود. بخش بزرگی از جرم زغال سنگ کربن است. از دیگر ترکیبات زغال سنگ هیدروژن، نیتروژن، اکسیژن و گوگرد است. انواع زغال سنگ در دوران‌های گوناگون زمین‌شناسی و تحت شرایط مختلفی به وجود آمده‌اند.

انواع زغال سنگ:

 

لیگنیت,شبه بیتومینه,بیتومینه,آنتراسیت, انواع زغال سنگ از نظر درجه کک شوندگی, زغال سنگ شعله خیز,زغال سنگ شعله خیز گاز دار,زغال سنگ کُک شو,زغال سنگ لاغر , زغال سنگ آنتراسیت, زغال سنگ گازدار, زغال سنگ چرب.

 

 مصارف زغال سنگ

زغال سنگ، اعم از اینکه آن را درگروه لیگنیت،زغال سنگ نیمه قیری،زغال سنگ قیری، یا آنتراسیت بگنجانیم،در گام نخست و پیش از هر چیز به عنوان سوخت مصرف میشود.زغال سنگی که برای مصرف های گرمایشی معمولی بیش از حد نرم است،با فشرده شدن به کمک مقداری قیر،به عنوان چسب و تبدیل به خشته یا گُندُله،سوخت مفیدی را بدست میدهد.وقتی پودر زغال سنگ را با هوا مخلوط کنیم و به داخل کوره بدمیم،به خوبی نفت میسوزد.

لوکوموتیوهای قرن 19 و اوایل قرن 20به طور عمده جای خود را به لوکوموتیوهای دیزل-برقی داده اند.لوکوموتیوهای مجهز به توربین گازی که پودر زغال سنگ را میسوزاند،به جهان صنعت عرضه شده ولی هنوز کاربرد گسترده ای نیافته اند.

فرآورده های شیمیایی زغال سنگ

زغال سنگ یکی از مهم ترین منابع برای تهیه ی مواد اولیه شیمیایی است.قطران ها و گازهای حاصل از فرایند کُک سازی در کوره محصول جنبی را غالبا به واحدهای آماده سازی ویژه منتقل میکنند.این مواد را در آنجا میتوان فراوری کرد و به گاز سوختی،آمونیاک و قطران زغال سنگ مبدل ساخت.آمونیاک را میتوان با اسید سولفوریک ترکیب کرد و سولفات آمونیم را که کودی با ارزش است فراهم آورد.قطران زغال سنگ ارزشمند ترین محصول جنبی کوره کُک سازی است.پس از آنکه قطران خشک شد،آنرا گرم و تقطیر میکنند . بخار حاصل را به مایع تبدیل میکنند و تعدادی روغن با چگالی های متفاوت بدست می آورند.این روغن ها که به مواد خام قطران زغال سنگ شهرت دارند،بنزن،تولوئن، نفتالین،آنتراسن ،فنول و کروزول را شامل میشود.بازمانده فرایند تقطیر مایعی تیره و لخته مانند بنام قیر است که از آن محوطه سازی،بام سازی و آب بندی استفاده میکننداگر آنرا با تکه های ریز دانه زغال سنگ مخلوط کنند،به شکل خشته در می آید که می توان به عنوان سوخت بکار برد.قیر  در عایق کاری هم مصرف میشود.